Hoe herken ik een goede daglichtlamp?
Wat is licht?
Licht is reflectie. Om een goed lichtbeeld te krijgen heb je een complete lichtreflectie nodig, dat wordt bij kunstmatig licht opgewekt door fosforpoeders in een tl buis of door de hoeveelheid leds in een ledlamp. Daglicht bestaat uit zichtbaar licht, ultraviolet licht en infrarood licht :
Zonlicht bestaat voor 5% uit UV licht, voor 50% uit zichtbaar licht en voor 45 % uit infrarood licht.
Niet al het UV licht bereikt ons. UVC wordt door de ozonlaag en dampkring volledig gefilterd en komt niet op aarde terecht. Alleen UVA en UVB zijn voor ons van belang, UVB zorgt ervoor dat ons lichaam vitamine D gaat aanmaken. Deze UV straling zit ook in een goede volspectrum daglichtlamp.
Wat is kleurtemperatuur?
De kleurtemperatuur geeft aan welke lichtkleur de lamp zelf geeft. Dit wordt aangeven door de Kelvin waarde.
Hierbij is kleur 2700 kelvin zeer “warm” geel licht en kleur 6500 kelvin heel “koud” wit licht.
In Europa is de perfecte daglichtkleur 5500 Kelvin.
Wat is kleurweergave?
Kleurweergave is het vermogen van het kunstlicht om nauwkeurig de kleuren van verlichte objecten weer te geven in vergelijking tot de kleurweergave van het daglicht. Hierbij wordt daglicht op 100 gezet.
Hoe dichter de waarde van de lichtbron in de buurt van 100 ligt, hoe dichter de weergave komt bij natuurlijk daglicht , zodat objecten er meer natuurlijk uitzien. Men drukt dit uit in CRI (
Amerikaanse term) of RA (
Europese term) waarde.
Met de invoering van ledlampen is er ook een andere metingswaarde gekomen: de CQS (
Amerikaanse term) of RE (
Europese term) waarde. Bij de CQS/RE waarde worden alle 15 R-kleuren gemeten( zie grafiek onderaan). Een goede daglichtlamp heeft een waarde die zo dicht mogelijk bij de 100 ligt.
CRI/RA is een algemene indicator van hoe "natuurlijke" kleuren weergegeven worden wanneer verlicht door een bepaalde lichtbron. In het algemeen is een CRI/RA van 70 en hoger nodig voor de meeste toepassingen. De standaard lampen liggen in de 70 of 80 range. Een betere kwaliteit lamp ligt in de 90 range, het liefst zo hoog mogelijk: 95 of 96 en als een lamp volspectrum is zijn alle 15 R waarden gemeten, niet slechts enkele.
De goede kleurweergave-index meet alle 15 kleuren. De CRI/Ra van "gewone " lampen wordt gemeten over de kleuren R1 t/m R8, zoals aangegeven in onderstaande figuur. In deze meting wordt o.a. de belangrijke kleu
r rood (R9) niet meegenomen. Sommige merken meten wel over R1 t/R15, maar missen dan een paar kleuren of komen niet boven de CRI/RA 90.
Bij een goede volspectrum lamp wordt er over 15 R-waarden gemeten en al deze waarden komen dan boven de 90, dat is een goede volspectrum daglichtlamp.
In de praktijk betekent dit dat een gewone daglichtlamp een hoge CRI/RA waarde (> 90) kan hebben, terwijl de
belangrijke rode kleur (R9) slecht is vertegenwoordigd. Rood is een belangrijke en dominante kleur die veel voorkomt in o.a. huidtinten, kleren, voedsel (vlees, groenten), medische wereld, etc. Daarom is
rood essentieel voor de natuurlijke weergave van kleuren.
Daarom is het zo belangrijk een volspectrum daglichtlamp te hebben waar
wél de roodkleur inzit.
Omdat rood een moeilijke kleur is, haalt deze het gemiddelde van de testen naar beneden. Daarom gebruiken lichtproducenten deze range niet in hun testen. Als de
R9-R15 schaal niet gemeten wordt, haalt het moeilijke rood het CRI/RA gemiddelde ook niet naar beneden.
R1-R15 wordt de CQS of RE waarde genoemd, er kan een groot verschil tussen CRI/ RA en CQS/ RE waarde bij een lamp ontstaan als de kleuren in R9 t/m R15 slecht vertegenwoordigd zijn. Hoe beter de kleurkwaliteit van een lamp, hoe kleiner het verschil tussen CRI/RA en CQS/RE waarde.
Nu zijn er verschillende merken daglichtlampen op de markt. Zodra men over een daglichtlamp spreekt heeft men het meestal over een hoge kleurtemperatuur vanaf 5000 Kelvin. Maar er zijn niet veel merken die ook aangeven wat de CRI/RA waarde van hun lamp is.
Een goede daglichtlamp heeft een gemiddelde CRI/RA en CQS/RE waarde van >90 gemeten in de R1-R15 schaal.
Als dit niet het geval is wordt het licht heel fel maar een beetje groenig of blauwig. Pas als de CRI/RA en CQS/RE waarde in een hoge 90 range zit in de R1-R15 schaal, dan krijg je de kleur die buiten ook te zien is: echt daglicht.
Om dit verhaal te onderbouwen hebben we zelf 2 metingen verricht: 1 met een Philips Master led buis en 1 met een True-Light buis:
De Philips ledbuis 6500 kelvin, maar gemeten: 6189 kelvin.
De CRI/RA waarde is de waarde van R1 t/m R8. Deze is bij de Philips buis CRI/RA 82. Als je de R1 t/m R15 gaat tellen kom je op de CQS/RE waarde, die zakt dan bij deze buis naar CQS/RE 74.
De tweede gemeten buis: True-Light volspectrum ledbuis 5500 kelvin, gemeten 5502 kelvin.
De CRI/RA waarde is de waarde van R1 t/m R8. Deze is bij de True-Light buis CRI/RA 98. Als je de R1 t/m R15 gaat tellen kom je op de CQS/ RE waarde, die zakt bij deze buis maar naar CQS/RE 96.
Waarom uva en uvb in een daglichtlamp?
De uva en uvb straling is erg belangrijk voor een compleet lichtbeeld, het is het niet zichtbare gedeelte in het licht voor de mens maar heeft bewezen nut voor het lichaam om gezond te blijven. Fosforlampen ( spaarlampen en TL lampen ) van goede volspectrum merken geven ook UV af. De ledlampen van tegenwoordig geven nog geen UV af.
Waarom niet 20 minuten per dag voor een daglichtlamp zitten maar integreren in de woon/werkruimte?
Om een goed energie niveau te krijgen of behouden heeft het lichaam licht nodig, buiten is licht de gehele dag aanwezig. Daar is ons lichaam ook op ingesteld. Daarom is het belangrijk de gehele dag daglicht te ontvangen. Als u maar een korte tijd voor een goede daglichtlamp gaat zitten, krijgt uw lichaam op dat moment wel daglicht maar zodra u de lamp uitzet ervaart het lichaam dat als " schemer" en zal daarop reageren met extra vermoeidheid. U krijgt hierdoor een piek en een dal in uw energie niveau en dat is niet de bedoeling van kunstmatig daglicht. Daarom is gedurende de gehele dag goed kunstmatig daglicht als u niet ( of niet genoeg) buiten komt de oplossing om de winterdepressie of vermoeidheidsverschijnselen te bestrijden.
